Ο
Πυθαγόρας με τη διδασκαλία του, αποσκοπούσε στα εξής: Πρώτον, στο να οδηγήσει
τον άνθρωπο στην κατανόηση των νόμων της φύσης και δεύτερον, στο να βελτιώσει
και να αναπτύξει τις ικανότητές του. Για τον Πυθαγόρα και τους υποστηρικτές
του, τους πυθαγόρειους η ουσία των πραγμάτων βρίσκεται στους αριθμούς και στις
μαθηματικές σχέσεις. Όπου οι αριθμοί και οι μαθηματικές σχέσεις είναι οι νόμοι
που διέπουν τον φυσικό αλλά και τον πνευματικό μας κόσμο.
Γνωστή
θεωρείται η πυθαγόρεια διδασκαλία της "μιμήσεως" κατά την οποία τα αισθητά υπάρχουν κατ' απομίμηση ατελή
του τέλειου νοητού κόσμου.
Έτσι
εισάγεται στην Ελληνική φιλοσοφία η αντίληψη των δύο κόσμων, νοητού και αισθητού που επηρέασε
στη συνέχεια, την θεωρία για τον κόσμο των Ιδεών του Πλάτωνα.
Η
αληθινή πηγή της σοφίας για τους Πυθαγόρειους είναι η
τετρακτύς,
δηλαδή οι τέσσερις πρώτοι φυσικοί
αριθμοί που θεωρείται ότι συνδέονται μεταξύ τους με διάφορες σχέσεις.
Πραγματικά,
από αυτούς τους τέσσερις αριθμούς, μπορεί κανείς να
κατασκευάσει
τις αρμονικές αναλογίες της τέταρτης, της πέμπτης και της ογδόης. Οι αναλογίες
αυτές δημιουργούν την αρμονία (το άκουσμα για το ωραίο) που για τους Πυθαγόρειους
είχε όχι απλώς γενική σημασία, αλλά κυριολεκτικά κοσμική.
Η Τετρακτύς
(τετράδα) του Πυθαγόρα, σημαίνει το άθροισμα των τεσσάρων πρώτων αριθμών,
δηλαδή ο αριθμός 10=(1+2+3+4).
Οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν ως ρίζα και πηγή κάθε δημιουργίας την τετράδα αυτή των
αριθμών και αποτελούσε τον μέγιστο και ιερότερο όρκο τους.
Ο
Πυθαγόρας απέδιδε στους αριθμούς μεταφυσικές ιδιότητες, λέγοντας ότι αυτοί, οι
αριθμοί, διέπουν τις κινήσεις των αστέρων και ότι κατέχουν ορισμένη θέση στο Διάστημα.
Οι Πυθαγόρειοι εργάσθηκαν με σημαντικές αποδόσεις και στη Γεωμετρία.
Σύμφωνα
με τον Πυθαγόρα, οι αριθμοί δεν είναι
απλά σύμβολα ποσοτικών σχέσεων, αλλά αποτελούν την ουσία του κόσμου, γι' αυτό
και είναι ιεροί.
Η μονάδα (1) συμβολίζει
το πνεύμα, τη δύναμη εκείνη από την οποία προέρχεται το παν.
Η δυάδα (2)
δείχνει τις δύο μορφές της ύλης - Γη και Νερό.
Η τριάδα (3)
φανερώνει το χρόνο, στις τρεις του διαστάσεις - παρόν, παρελθόν, μέλλον κ.ο.κ. Η
κατανόηση των κοσμικών φαινομένων ήταν δυνατή με τη αριθμολογία, τη γεωμετρία
και τη μουσική.
Κατά
το Διογένη το Λαέρτιο, ο Πυθαγόρας
θεωρούσε ως αρχή όλων των πραγμάτων τη μονάδα. Από τη μονάδα προερχόταν
η αόριστη δυάδα με την εκδήλωση της μονάδας και ως ύλης. Από τη μονάδα και την
αόριστη δυάδα γίνονταν οι αριθμοί.
Από
τους αριθμούς τα σημεία. Από αυτά οι γραμμές, από τις οποίες σχηματίζονται τα επίπεδα,
και από αυτά τα στερεά.
Επίσης,
στους Πυθαγόρειους πρέπει να οφείλεται η
γνώμη ότι η Γη στρέφεται γύρω από τον άξονά της και ταυτόχρονα γύρω από τον
Ήλιο.
Η ταχύτατη
κίνηση όλων των ουράνιων σφαιρών δημιουργεί ήχους και οι τελευταίοι την αρμονία.
Αρμονία επίσης για
το σώμα είναι η ψυχή, η οποία διατηρεί κάποια συμμετρία ανάμεσα στο υλικό και το
πνευματικό στοιχείο του ανθρώπου.
Η ψυχή έχει τις
ιδιότητες της ταυτότητας, της ετερότητας, της στάσης και της κίνησης
(τετρακτύς).
Ο
Πυθαγόρας δεν έγραψε κανένα έργο, έτσι το βάρος της διάσωσης της
διδασκαλίας
του έπεσε στους μαθητές του.
.
Ο
Πυθαγόρας είχε πολλούς και πιστούς μαθητές. Κάθε φορά που έμπαιναν στο σπίτι
του, τους έλεγε να λένε τα εξής. Που
έσφαλα; τι
έκανα; τι έπρεπε να κάνω και δεν έκανα;
Οι
μαθητές του επί πέντε χρόνια παρέμεναν σιωπηλοί και άκουγαν μόνο τις ομιλίες
του Πυθαγόρα, χωρίς ποτέ να βλέπουν τον
ίδιο. Μετά το τέλος αυτής της δοκιμασίας, οι μαθητές του, γίνονταν μέλη του
σπιτιού του και είχαν δικαίωμα να τον βλέπουν. Η εισδοχή των νέων
μαθητών
στη σχολή του Πυθαγόρα. γινόταν μετά από αυστηρή και πολύχρονη άσκηση. Ο
υποψήφιος έπρεπε να παραμένει σιωπηλός, να είναι εγκρατής, να έχει ισχυρό
χαρακτήρα. Ταυτόχρονα ήταν απαραίτητο να συνδέεται με στενή φιλία με τους
άλλους μαθητές. Ο Πυθαγόρας υποστήριζε ότι "φίλος εστίν άλλος εγώ"
και"φιλίαν τ' είναι εναρμόνιον ισότητα ".
Διάφορα ρητά
ήταν γραμμένα στις αίθουσες της σχολής, όπως "επί χοίνικος μη καθίζειν"
(να μη φροντίζεις για το μέλλον), "τας
λεωφόρους μη
βαδίζειν" (να μην παρασύρεσαι από τη γνώμη του πλήθους, αλλά μόνο τη γνώμη
των "επαϊόντων" να θεωρείς σεβαστή).
Πριν
από το βραδινό τους ύπνο, οι μαθητές έπρεπε να ελέγχουν όσα έγιναν ή δεν έγιναν
κατά την ημέρα που πέρασε. Γενικά όμως, η ηθική διδασκαλία των Πυθαγορείων
περιέχεται μέσα σε 71στίχους που είναι γνωστοί ως "χρυσά έπη" του
Πυθαγόρα.
Μολονότι η προσωπικότητα και το έργο του Πυθαγόρα
υπήρξαν τόσο σημαντικά στην αρχαία Ελλάδα, εξαιτίας της μυστικότητας με την
οποία περιβαλλόταν η διδασκαλία του, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες για
τη ζωή του. Λέγεται ότι ήταν μαθητής του φιλόσοφου Φερεκύδη στη Λέσβο και του
Θαλή και Αναξίμανδρου στη Μίλητο. Όντας ακόμη έφηβος, η φήμη του έφθασε εις την
Μίλητο
προς
τον Θαλήν και εις την Πριήνη προς τον Βίαντα, τους δύο εκ των επτά σοφών της
αρχαιότητος και σε πολλά μέρη οι άνθρωποι εξεθείαζαν τον νεανία, αποκαλώντας τον,
τον "εν Σάμω κομήτην". Μόλις εις την
Σάμο
άρχισε να εμφανίζεται το τυραννικό καθεστώς του Πολυκράτους, εποχή όπου ο
Πυθαγόρας ήταν περίπου δεκαοκτώ ετών,
προβλέποντας
ότι η τυραννία θα εμπόδιζε τα σχέδιά του και την φιλομάθειά του, έφυγε μαζί με
τον Ερμοδάμαντα τον Κρεοφύλειο για την
Μίλητο
κοντά στον Φερεκύδη και στον φυσικό Αναξίμανδροκαι στον φιλόσοφο Θαλή. Με την προσωπικότητα
και την ευφράδεια της ομιλίας του, κέρδισε τον θαυμασμό και την εκτίμηση όλων
και κατέστη κοινωνός των διδασκαλιών των. Μάλιστα ο Θαλής διακρίνοντας την μεγάλη διαφορά του
Πυθαγόρα εν συγκρίσει με τους άλλους νέους,
του
παραστάθηκε με ευχαρίστηση και του μετέδωσε όσες γνώσεις κατείχε, που ήταν δυνατόν
να μεταδοθούν.
Ήταν ο Θαλήςπου προέτρεψε τον Πυθαγόρανα
μεταβεί στην
Αίγυπτο
και να συναναστραφεί με τους ιερείς της Μέμφιδος και της
Διοσπόλεως,
από τους οποίους ο ίδιος ο Θαλής είχε λάβει πολλές γνώσεις, προλέγοντας πως εάν
ο Πυθαγόρας ερχόταν σε επαφή μαζί τους, θα γινόταν θεϊκότερος και σοφότερος από
όλους τους ανθρώπους
.
Ο
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ, θεωρώντας πως δεν είναι σωστό ένας άνδρας
φιλόσοφος
με ελεύθερα φρονήματα να ζει κάτω από ένα τέτοιο πολίτευμα, απεφάσισε να
μετοικίσει προς την νότια Ιταλία
-
είχε δε την γνώμη πως πατρίδα του είναι
η χώρα εκείνη όπου περισσότεροι άνθρωποι είναι δυνατόν να βρεθούν με καλή
διάθεση να
μαθαίνουν.
Κι έτσι λοιπόν έφυγε και κατευθύνθηκε προς την
Σικελία, όπου τον υποδέχτηκαν με ευμένεια διάφορες ιταλικές πόλεις. Έκανε
μεγάλη εντύπωση στους εκεί κατοίκους.
Ήταν
ένας άνδρας με μακρόχρονες περιπλανήσεις και εξαιρετικός από την ίδια του τη φύση,
καλά προικισμένος από την τύχη, φιλελεύθερος στα φρονήματα και μεγάλος, με
πολλή χάρη και ευπρέπεια στον λόγο και στο ήθος και σε όλα τα άλλα, με αποτέλεσμα
να γοητεύσει τους ανώτατους άρχοντες της πόλεως. Συγκεκριμένα, στον Κρότωνα,
όπου και νυμφεύθη σε ηλικια 71 ετών, ίδρυσε την πρώτη σχολή και μύησε τους
πρώτους μαθητές του.
.
Πιθανολογείται ότι η ίδρυση της σχολής έγινε γύρω στο 520 π.Χ, στην είσοδο της
οποίας οι Πυθαγόρειοι είχαν χαράξει το ρητό:
‘ΜΗΔΕΙΣ
ΑΓΕΩΜΕΤΡΗΤΟΣ ΕΙΣΗΤΩ’, », δηλαδή «δεν μπορεί να εισέλθει και να συμμετάσχει
κανείς στην αδελφότητα, ο οποίος δεν μετρά με γήινα μέτρα όλα τα αντικείμενα».
Αυτό
με άλλα λόγια σήμαινε, ότι η αδελφότητα πίστευε ότι «το θείο»
είναι μέσα στον
άνθρωπο και «μετρήσιμο» και όχι στα ουράνια και άπιαστο.
Ο
Πυθαγόρας, απέτρεψε οριστικά στάσεις και αναρχία όχι μόνο στην εποχή του αλλά
και μεταξύ των απογόνων των μαθητών του. Και για πολλές γενεές διατηρήθηκαν οι διδαχές
του. Αυτός έκανε γνωστό το σοφό απόφθεγμα: "με κάθε τρόπο πρέπει να διώχνεται και να καυτηριάζεται με φωτιά, και με
σίδερο και με άλλες επινοήσεις η
αρρώστια από το
σώμα, η πολυτέλεια από την κοιλιά, η επανάσταση από την πόλη, η διχόνοια από το
σπίτι και απ' όλα μαζί η αμετρία".
Οι
ιδέες του, έκαναν ξεχωριστή εντύπωση, κυρίως στους νέους, και γρήγορα οδηγήθηκε
στο δικαστήριο με την κατηγορία της διαφθοράς των νέων και της αθεΐας, όπου
όμως τελικά αθωώθηκε. Ο Πυθαγόρας θεωρούσε ύψιστες
αρετές τη σωφροσύνη, τη δικαιοσύνη και την ανδρεία.
Κατά
τη γνώμη του, η σωφροσύνη αποτελεί το μέτρο αρετής ενός ανθρώπου, η δικαιοσύνη
είναι αρετή που υπάρχει σε μια κοινωνία και η ανδρεία είναι η απαραίτητη
προϋπόθεση για να αποκτηθούν οι δύο προηγούμενες.
Υπάρχει
και διαφωνία των ιστορικών για τον
θάνατο του
Πυθαγόρα.
Δύο εκδοχές υπάρχουν για το θάνατο του.
Πρώτον,
σύμφωνα με το Διογένη Λαέρτιο, οι Κροτωνιάτες έσφαξαν αυτόν μαζί με
τετρακόσιους μαθητές του.
Πρώτα
έκαψαν το σπίτι του Μίλωνα στο οποίο λίγο πριν είχαν συγκεντρωθεί. Ο λόγος της
σφαγής του, σύμφωνα πάντα με την ίδια μαρτυρία, είναι ο φόβος της μεγάλης
δύναμης που είχε αποκτήσει στην πόλη του Κρότωνα και η συκοφαντία, από εχθρούς
του, για την εγκαθίδρυση τυραννίας. Και δεύτερον, σύμφωνα με τον
Δικαίαρχο,
ο Πυθαγόρας, αφού κατέφυγε στο ιερό των Μουσών στο Μεταπόντιο, μένει σαράντα
μέρες νηστικός και πεθαίνει από ασιτία.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου